چگونه یک چوب ماهیگیری فلای انتخاب کنیم

در این مقاله سعی کرده‌‌ایم تا بدون پیچیدگی خاصی، راهنمایی برای خریداران این نوع چوب تهیه کنیم. امیدواریم که این مطلب به شما ماهیگیران طرز فکر بهتری درباره چگونگی و چرایی خرید یک چوب ماهیگیری فلای بدهد.

پیش از این‌‌که خیلی وارد جزییات چوب‌‌های فلای (ماهیگیری با پشه مصنوعی) بشویم، بگذارید در مورد وظایف یک چوب فلای صحبت کنیم. به‌‌طور کلی یک چوب فلای سه هدف را دنبال می‌‌کند.

• پرتاب کردن – چوب فلای مانند یک چوب اسپینینگ، به نخ فلای اجازه می‌‌هد تا با قدرت و دقت پرتاب شود. هم‌چنین یک چوب فلای خوب (در کنار داشتن مهارت کافی پرتاب) به پشه مصنوعی و نخ اجازه می‌‌دهد تا به‌‌درستی حرکت کنند و از ترساندن ماهی جلوگیری می‌‌شود.
• مهار کردن نخ – پس از این‌‌که پشه در آب قرار گرفت، دومین عملکرد چوب فلای کنترل و مهار کردن نخ است. یک چوب فلای اجازه می‌‌دهد تا بر روی نخی که بیرون از آب است کنترل داشته باشیم، البته اگر ماهیگیر چگونگی انجام آن را بلد باشد.
• تقه زدن و مبارزه با ماهی – چوب فلای هم برای نشاندن قلاب در دهان ماهی (تقه زدن) و هم خسته کردن و در آوردن ماهی استفاده می‌‌شود. همین‌‌طور چوب فلای باید به اندازه کافی قوی و منعطف باشد تا زیر فشارهای سنگین نشکند.

 این نوشته موضوعات زیر را شامل می‌‌شود:

• گام نخست – ماهی هدف مشخص شود
• شناخت اکشن چوب فلای
• سه نوع اکشن چوب فلای
• وزن چوب و نخ فلای
• طول چوب فلای
• دیگر ملاحظات چوب فلای

گام نخست – ماهی هدف مشخص شود

حالا که می‌‌دانیم وظایف یک چوب فلای چیست، وقت آن است که با خودمان روراست باشیم و از خود بپرسیم: دقیقا دنبال صید چه نوع ماهی هستم؟ شما باید به این سوال حتما صادقانه پاسخ بدهید چون پاسخ شما تعیین‌‌کننده دیگر مواردی است که در ادامه خواهد آمد.

مثلا شما به انواع مختلفی از چوب فلای نیاز دارید تا ماهی قزل‌‌آلا و یا اردک‌‌ماهی صید کنید. به همین ترتیب یک چوب فلای آب‌‌شیرین گزینه مناسبی برای ماهیگیری آب‌‌شور نخواهد بود.

بنابراین همه جوانب را در نظر بگیرید و تصمیم بگیرید که بیشتر به دنبال صید چه نوع ماهیانی خواهید رفت. اگر می‌‌خواهید فقط در منطقه محدودی ماهیگیری کنید، باید از ماهی‌‌های آنجا مطلع شوید.

شناخت اکشن چوب فلای

در ورزش ماهیگیری فلای، مواردی انگشت‌‌شماری گیج‌‌کننده‌‌تر از اکشِن چوب فلای است. پس بگذارید این موضوع را توضیح بدهم، واقعا ساده است.

اکشن یک چوب فلای به میزان انعطاف‌‌پذیری آن اطلاق می‌‌شود. اگر آدم فراموش‌‌کاری هستید سعی کنید فقط این را به یاد داشته باشید. اکشن چوب فلای در واقع مقداری حسی از قابلیت انعطاف آن است.

با توجه به این تعریف، سه نوع متفاوت از چوب فلای وجود دارد که یک ماهیگیر مبتدی باید نگران آن باشد. این سه نوع مختلف با توجه به مقدار انعطاف و نرمی در چوب (یا همان اکشن) متمایز می‌‌شوند.

میزان انعطاف‌‌پذیری در یک چوب فلای چطور اندازه‌‌گیری می‌‌شود؟ به سادگی، در حرکت پرتاب از پشت (بک‌‌کست – Backcast) اندازه‌‌گیری می‌‌شود. هرچه چوب در این حرکت بیشتر خم شود، انعطاف‌‌پذیری بیشتری دارد.

سه نوع اکشن چوب فلای

همه چوب‌‌های فلای یکی از سه نوع «اکشن» را دارند. این سه نوع اکشن چوب تُند (خشک)، متوسط و کُند (نرم) می‌‌باشد. هر یک از این اکشن‌‌ها نیز مزایا و معایب خود را دارند. مهم است که نوع اکشن چوب خود را با نوع ماهیگیری خود تطبیق دهید.

اکشن خشک، تُند یا فَست (Fast Action)

یک چوب فلای با اکشن تند یا نوک‌‌خَمِش (Tip-flex) دقیقا همان چیزیست که از نامش پیداست. در پایان حرکت پرتاب از پشت، نوک چوب کمی خم می‌‌شود ولی باقی چوب تقریبا صاف می‌‌ماند. این حالت در شرایط زیر مفید است:

• پرتاب‌‌های بلند – خشکی چوب اجازه می‌‌هد تا قدرت بیشتری در پرتاب اعمال شود.
• ماهیگیری در روزهای بادی – سفتی چوب اجازه پرتاب راحت‌‌تر در روزهای بادی را می‌‌دهد چون چوب قدرت بیشتری دارد.
• تاحدودی نیازمند نیروی بدنی کمتر – به دلیل قدرت ذاتی در چوب‌‌های فلای خشک، ماهیگیر نیروی کمتری برای پرتاب به‌‌کار می‌‌برد (نسبت به چوب نرم‌‌تر در مسافت‌‌های برابر).

معایب چوب‌‌های خشک شامل موارد زیر است:

• دشوار برای مبتدیان – ماهیگیران تازه‌‌کار ممکن است در یادگیری چگونگی پرتاب با یک چوب اکشن تند دچار مشکل شوند. سفت بودن این چوب‌‌ها «حس کردن» پشه و نخ را دشوار می‌‌کند. پرتاب‌‌های دقیق در شرایط خاص برای مبتدیان سخت خواهد شد.
• بهترین نبودن برای پرتاب‌‌های کوتاه – زمانی که پرتاب‌‌های کوتاه ضروریست (مانند نهرها)، بهترین چوب نیستند. برای چنین پرتاب‌‌هایی، یک چوب نرم‌‌تر برخورد لطیف‌‌تر (تماس پشه با آب – Touch) و دقت بیشتری فراهم می‌‌آورد. برای ماهیگیری در رودهای کوچک، یک چوب خشک ذاتا احتمال بیشتری در برخورد شدید پشه و نخ با سطح آب دارد؛ که باعث فراری شدن ماهی‌‌ها می‌‌شود.

اکشن متوسط یا مِدیوم (Medium Action)

چوب‌‌های فلای با اکشن متوسط یا نیمه‌‌خَمِش (Mid-flex) پرکاربردترین چوب‌‌های موجود هستند. آن‌‌ها در شرایط متنوع عملکرد خوبی دارند. هم‌‌چنین یادگیری با آن‌‌ها آسان‌‌تر از چوب‌‌های خشک است. این نوع چوب هنگام پرتاب از پشت، حدودا از نیمه خود خم می‌‌شود؛ بنابراین بین چوب‌‌های خشک و نرم قرار می‌‌گیرد.

به‌‌طور کلی اگر یک ماهیگیر می‌‌خواهد فقط یک چوب فلای برای صید قزل‌‌آلا در آب‌‌شیرین داشته باشد پس باید چوبی با اکشن متوسط تهیه کند، مگر این‌‌که شرایط ماهیگیری در یکی از تقسیم‌‌بندی‌‌های بالا یا پایین قرار گیرد.

اکشن نرم، کُند یا اِسلو (Slow Action)

چوب‌‌های اکشن کُند یا تمام‌‌خَمِش (Full-Flex) بسیار منعطف هستند. یک چوب اکشن نرم هنگام پرتاب از پشت، حدودا از یک‌‌چهارم پایینی خود شروع به خم شدن می‌‌کند. در یک پرتاب از پشتِ کامل، چوب تقریبا یک کمان ۹۰ درجه را شکل می‌‌دهد.

کاربرد مطلوب برای چنین چوبی ماهیگیری در رودهای کوچک است. خاصیت انعطاف‌‌پذیری چوب پرتاب و نمایش بی‌‌‌نقص طعمه را آسان‌‌تر می‌‌کند. همین‌‌طور یادگیری چوب‌‌های نرم راحت است، هرچند که فواید چوب‌‌های اکشن متوسط را ندارند. به‌‌طور کلی ماهیگیرانی که اصولا برای ماهیان کوچک (مانند خال‌‌قرمز و رنگین‌‌کمان کوچک) ماهیگیر می‌‌کنند می‌‌توانند با چنین چوبی بروند چون صید یک ماهی کوچک‌‌تر با یک چوب نرم خیلی جالب‌‌تر خواهد بود.

وزن یا کلاس نخ و چوب فلای

وزنِ نخ فلای (Fly Line Weight) چیست و چرا باید به آن توجه کنیم؟

پاسخ ساده است. امروزه وزن یک نخ فلای در واحدهای کوچکی اندازه‌‌گیری می‌‌شود. {مترجم: وزن نخ و چوب فلای در کشور ما به نام کلاس چوب فلای شناخته می‌‌شود.} برای کمک بیشتر، سازندگان نخ فلای مجموعه‌‌ای از شماره‌‌ها را معرفی کرده‌اند که نشان می‌‌دهد یک نخ خاص چقدر سبک یا سنگین است. این مجموعه شماره‌‌گذاری از ۱ (بسیار سبک) تا ۱۴ (سنگین) و بیشتر را شامل می‌‌شود.

خیلی خوب، حالا که چی؟ واقعا مهم است که این مفهوم را متوجه بشویم. به یاد داشته باشید که در ماهیگیری فلای، این «وزن نخ فلای» است که پشه مصنوعی را پرتاب می‌‌کند. اگر ماهیگیر برای پشه‌‌های خود وزن نخ اشتباهی را انتخاب کند، مشکلات زیادی در مهار و دقت پرتاب به وجود خواهد آمد.

برای مثال اگر یک پشه روآبی با اندازه ۱۴ را به یک نخ فلای با وزن ۷ وصل کنید، کنترل پرتاب از دست می‌‌رود و پشه به شدت به آب برخورد می‌‌کند چون نخ سنگین است (که پشه را به‌‌سرعت به پایین می‌‌کشد). متقابلا اگر یک پشه سنگین به یک نخ فلای سبک وصل شود، پشه مسیر خودش را خواهد رفت. مهار پرتاب سخت خواهد شد و باز هم ممکن است پشه برخورد شدیدی با آب داشته باشد.

به همین دلیل این موضوع بسیار حیاتی است که مطمئن شوید چوبی که می‌‌خرید طوری طراحی شده تا با نخ فلای و اندازه پشه‌‌هایی که قصد به‌‌کارگیری دارید متناسب باشد.

چگونه بفهمیم که از چه وزن نخی (کلاس) باید استفاده کنیم؟ خوشبختانه جواب ساده است. فقط نوع ماهیگیری خود را با تقسیم‌‌بندی زیر هماهنگ کنید.

• کلاس ۱ تا ۳: اگر می‌‌خواهید ماهی‌‌های ریزی (مثل خال‌‌قرمز و کولی) بگیرید از این وزن‌‌ها استفاده کنید.
• کلاس ۴: یک وزن نخ نسبتا جامع برای صید همه نوع ماهی کوچک، مانند انواع قزل‌‌آلا و رنگین‌‌کمان کوچک و متوسط.
• کلاس ۵: یک وزن نخ نسبتا جامع دیگر. برای ماهیان کوچک خوب است ولی از جذابیت آن کم می‌‌شود. از طرف دیگر برای صید ماهی‌‌هایی با اندازه متوسط (حدود ۱ تا ۳ کیلوگرم) مناسب است.
• کلاس ۶: برای صید ماهیان کوچک چندان جالب نیست. ولی برای ماهیگیری انواع گونه‌‌های تِرات (مانند رنگین‌‌کمان و خال‌‌قرمز) عالی است. برای صید ماهیانی هم‌‌چون سوف و شیربت و اندازه‌‌های مشابه نیز مناسب می‌‌باشد.
• کلاس ۷: از این وزن برای صید اردک‌‌ماهی بدون نگرانی استفاده کنید. هم‌‌چنین برای خال‌‌قرمز و رنگین‌‌کمان درشت نیز مناسب است. ولی این کلاس برای صید ماهیانی با اندازه متوسط زیاده‌‌روی خواهد بود. این وزن نخ برای ماهیگیری انواع ماهی آزاد کوچک و متوسط نیز محبوب است.
• کلاس ۸ و بالاتر: این وزن‌‌ها برای ماهی‌‌های قوی‌‌تر و بزرگ‌‌تر، به‌‌ویژه گونه‌‌های آب‌‌شور به‌‌کار می‌‌رود. اگر دنبال گرفتن چنین ماهیانی نیستید پس نیازی به چنین وزن‌‌هایی ندارید.

هماهنگ کردن همه اجزای فلای

حالا می‌‌دانید که چرا باید پیش از انجام هر کار دیگری، اول مشخص کنیم دنبال چه نوع صیدی هستیم. با دانستن برنامه ماهیگیری خود، اجازه می‌‌دهید تا وزن درست نخ فلای را انتخاب کنید. و با دانستن وزن نخی که استفاده می‌‌کنید، تعیین خواهید کرد که چه وزن چوب فلای و هم‌‌چنین چرخ فلای استفاده نمایید.

پس قانون از این قرار است:

وزن نخ فلای = وزن چوب فلای = وزن چرخ فلای

{مترجم: در اینجا منظور از وزن همان «کلاس» تجهیز است.}

فقط مطمئن شوید که همه چیز با یکدیگر دقیقا هماهنگ است. بی‌‌شک مهارت ماهیگیری شما (مخصوصا یک ماهیگیر تازه‌‌کار) با رعایت این رابطه ساده بهتر خواهد شد.

بنابراین اگر می‌‌خواهید از نخ فلای کلاس ۵ استفاده کنید، بهتر است یک چوب و چرخ فلای کلاس ۵ به کار بگیرید.

در حالت تئوری، نه شما و نه لوازم شما با یک کلاس بالا یا پایین رفتن آسیب می‌‌بیند. با این حال افت کارایی خواهید داشت. از این‌‌رو دلیلی برای خواستن چنین تنزلی وجود ندارد مگر این‌‌که گزینه دیگری نداشته باشید.

طول چوب فلای

فهمیدن این‌‌که طول چوب فلای چقدر باشد آسان است. بسته به این‌‌که چه نوع ماهی و در کجا صید می‌‌کنید، چوبی بین ۲٫۴ تا ۲٫۷ متر انتخاب نمایید.

• چوب ۲٫۷ متری (۹ فوتی) بردارید اگر به پرتاب‌‌های بلند نیاز دارید، از نخ سنگینی استفاده می‌‌نمایید و یا در شرایط بادی زیاد ماهیگیری می‌‌کنید.
• چوب ۲٫۵۵ متری (۸٫۵ فوتی) بردارید که برای ماهیگیری فلای معمول در شرایط متنوع مناسب است.
• چوب ۲٫۴ متری (۸ فوت) یا کوتاه‌‌تر بردارید اگر در رودهای کوچک به پرتاب‌‌های دقیق و کوتاه نیاز دارید. یا اگر به دنبال گرفتن ماهیان کوچکی با نخ فلای سبک هستید.

ملاحظات دیگر درباره چوب فلای

در ادامه نکات دیگری ارائه می‌‌شود که هنگام خرید یک چوب فلای باید در نظر داشته باشید.

• چندتکه باشد؟: اگر تصمیم دارید که زیاد سفر کنید، حمل یک چوب فلای بلند که فقط دوتکه می‌‌شود می‌‌تواند سخت باشد. برای مسافران به‌‌ویژه کسانی که با هواپیما سفر می‌‌کنند، ترجیحا یک چوب مسافرتی که شامل چهارتکه یا بیشتر است انتخاب شود. بدین ترتیب جا دادن چوب در یک کیف یا چمدان کوچک میسر می‌‌شود.
• ساختار چوب فلای: چوب‌‌های فلای فایبرگِلَس (الیاف شیشه‌‌ای) با این‌‌که خیلی کم‌‌یاب شده‌‌اند ولی هم‌‌چنان وجود دارند و معمولا در فروشگاه‌‌های قدیمی پیدا می‌‌شوند. من خرید چنین چوبی را پیشنهاد نمی‌‌دهم مگر این‌‌که بخواهید آن را برای کودک خردسال خود بخرید. پس چوبی تهیه کنید که مثل اکثر چوب‌‌های فلای امروزی از کربن (گرافیت) ساخته شده باشد. گرافیت از فایبرگِلَس سبک‌‌تر و هم‌‌چنین قوی‌‌تر است.
• به یک مجموعه آماده چوب و چرخ فلای فکر کنید : مجموعه‌‌های آماده فلای مناسب هستند. یک مجموعه آماده (Combo) شامل چوب فلای، چرخ فلای و نخ فلای (پرشده روی چرخ) می‌‌شود. این مجموعه‌‌ها نه تنها ارزان‌‌تر هستند بلکه تضمین می‌‌کنند که همه اجزا (چوب، چرخ و نخ) در تناسب با یکدیگر قرار دارند. فکر می‌‌کنم برای شما مبتدیان این بهترین انتخاب باشد، البته اگر تا حالا هیچ کدام از این اجزای فلای را تهیه نکرده‌‌اید.

منبع: www.bigskyfishing.com
ترجمه: نوید عباسی کهن