درباره مموری یا حافظه نخ چیزی شنیدید؟ اگر نه، مشکلی نیست چون خیلی از ماهیگیران چیزی در این‌‌باره نمی‌‌دانند. اما حافظه نخ یعنی چی و چرا باید نگرانش باشیم؟ در طول سال‌‌های ماهیگیر خودم خیلی نگران این موضوع نبودم. چون تا حدودی با دلایل ایجاد حافظه نخ و چگونگی مدیریت و کاهش اثرات آن آشنا بودم. همه این نکات را در این مطلب بررسی می‌‌کنیم.

زمانی که نخ ماهیگیری برای مدتی طولانی روی قرقره (یا اسپول) قرار گیرد، حافظه نخ (Line Memory) می‌‌تواند شکل بگیرد. با گذشت زمان، نخ شکل قرقره را به یاد خواهد آورد و هنگام خروج از قرقره، تمایل به پیچیدن خواهد داشت. نخ‌‌هایی با حافظه بیشتر، پیچ‌‌های شدید‌‌تری تولید می‌‌کنند که به گره خوردن، کاهش طول پرتاب و حساسیت پایین‌‌تر منجر خواهد شد. حافظه نخ قابل حذف شدن نیست ولی می‌‌توان آن را تا حدودی مدیریت کرد.

یک نخ ماهیگیری پُرحافظه می‌‌تواند به‌‌شدت اعصاب خردکن باشد. من هم چنین تجربه‌‌ای داشته‌‌ام. مطمئن باشید بعد از چندین پیچ و گره ناخواسته، ماهیگیری به کام شما تلخ خواهد شد. ولی پس از مطالعه و یادگیری درباره حافظه نخ و سال‌‌ها ماهیگیری، فهمیدم که کاملا قابل کنترل است.

نخ مونوفیلامنت حافظه دارد؟

نخ مونوفیلامنت (نایلونی) به عنوان یکی از پرکاربردترین نخ‌‌های ماهیگیری تلقی می‌‌شود. دلیل خوبی هم دارد، چون مزایای زیادی دارد! ولی باید از ضعف‌‌های آن نیز مطلع باشیم.

خودم خیلی درگیر حافظه نخ نشدم تا وقتی که قطر نخم از حدود ۰٫۲۵ میلی‌‌متر بیشتر شد که آن هم خیلی کم بود. اگر نخ ضخیم‌‌تر و یا با خاصیت ضدسایش بخرید، ممکن است حافظه نخ بیشتری را تجربه کنید.

بسیاری از سازندگان با اضافه کردن موادی در فرآیند تولید نخ مونوفیلامنت، می‌‌توانند میزان حافظه ذاتی آن را تغییر دهند. ولی این کار معمولا به از دست دادن مقداری از مقاومت سایشی و قدرت نخ منجر خواهد شد.

نخ فلوروکربن حافظه دارد؟

دلایل زیادی برای ماهیگیری کردن با نخ ماهیگیری فلوروکربن وجود دارد ولی این نخ یک مشکل اساسی دارد که همان حافظه است.

مانند مونوفیلامنت، گام‌‌های بزرگی در جهت کاهش مقدار حافظه نخ فلوروکربن برداشته شده است اما همچنان مشکل حافظه آن قابل توجه است.

من همیشه دوست دارم از نخ فلوروکربن فقط به عنوان پیش‌‌نخ (لیدر) استفاده کنم و از دیگر انواع نخ به عنوان نخ اصلی روی چرخ بهره می‌‌گیرم، به همین دلیل نگرانی چندانی برای حافظه آن ندارم. البته نخ‌‌های فلوروکربنی نیز به عنوان نخ اصلی تولید شده‌‌اند که من تجربه به‌‌کارگیری آنها را نداشته‌‌ام. علاوه بر این‌‌ها پُر کردن چرخ با نخ فلوروکربن خیلی پرهزینه خواهد بود.

نخ بافته (بِرِید) حافظه دارد؟

اگر دنبال نخی بدون حافظه هستید پس نخ بافته (Braid) را انتخاب کنید.

 دلایل ایجاد حافظه نخ چیست؟

مموری یا حافظه نخ موضوعی است که به عنوان یک ماهیگیر باید به آن رسیدگی کنیم. ده‌‌ها نکته و روش برای مدیریت حافظه نخ وجود دارد ولی هرگز کاملا برطرف نخواهد شد. چندین عامل مختلف در حافظه نخ نقش دارند، مانند:

۱- مواد نخ ماهیگیری

مهم‌‌ترین عامل در حافظه نخ، جنس مواد آن است. نخ‌‌های ماهیگیری عموما از سه نوع ماده ساخته می‌‌شوند: مونوفیلامنت، فلوروکربن و بافته. هرکدام از این مواد ویژگی‌‌های متفاوتی دارند که به‌‌طور مستقیم بر روی حافظه نخ تاثیر می‌‌گذارند.

۲- قطر نخ ماهیگیری

ضخامت یا همان قطر نخ در جایگاه دوم قرار می‌‌گیرد. هرچه نخ کلفت‌‌تر باشد، انعطاف‌‌پذیری کمتری دارد و حافظه آن افزایش خواهد یافت.

۳- پوشش بیرونی نخ

نخ‌‌های ماهیگیری با یک پوشش خارجی (Coating) روانه بازار می‌‌شوند تا کارایی یا طول عمر نخ افزایش یابد. اما بسته به نوع پوشش، می‌‌تواند موجب کاهش یا افزایش حافظه نخ شود.

برای نمونه، برخی نخ‌‌های مونوفیلامنت دارای پوشش ضد اشعه فرابنفش (Anti-UV) هستند که تاثیر کمی بر روی حافظه نخ دارد. ولی نخ‌‌هایی با پوشش ضد سایش (Anti-abrasion) معمولا حافظه را افزایش می‌‌دهند.

۴- سن نخ ماهیگیری

انعطاف بدن ما با افزایش سن کاهش می‌‌یابد، نخ‌‌های ماهیگیری نیز همین‌‌طور هستند. با پیر شدن نخ، انعطاف آن کم شده و سفت‌‌تر می‌‌شوند. در نتیجه، حافظه نخ بیشتر خواهد شد.

این موضوع یکی از دلایلی است که چرا پیشنهاد می‌‌شود نخ ماهیگیری خود را هر چند وقت تعویض کنید.

چطور حافظه نخ را کم کنیم؟

• روش پُر کردن نخ روی چرخ

بر خلاف ادعای برخی افراد، این شیوه اصلا پیچیده نیست. فقط مطمئن باشید نخی که از قرقره (همانی که خریده‌‌اید) بیرون می‌‌آید هم‌‌جهت با چرخ شما می‌‌چرخد. به بیان دیگر اگر چرخ شما ساعت‌‌گرد می‌‌چرخد، نخ نیز باید ساعت‌‌گرد از قرقره خارج شود.

۱- قرقره نخ (از سمت برچسب) را روبروی چرخ نگه دارید، یا می‌‌تواند به سمت بالا روی زمین قرار دهید. فقط جهت چرخش نخ روی قرقره و چرخ باید یکسان باشد.
۲- نخ را روی اسپول چرخ گره بزنید.
۳- نخ را با دست بگیرید تا فشار روی آن اعمال شود. می‌‌توانید از یک تکه پارچه نرم نیز استفاده کنید. بدین ترتیب از شل بستن نخ بر روی چرخ جلوگیری خواهید کرد.
۴- به آرامی نخ نو را با چرخ جمع کنید.
۵- چرخ را تا جایی پُر کنید که حدود ۳ میلی‌‌متر از لبه اسپول چرخ، فضای خالی باقی بماند.

روش درست پُر کردن نخ روی چرخ برای جلوگیری از پیچ خوردن نخ

هنگام جمع کردن، فشار روی نخ کمک می‌‌کند تا حافظه نخ با چرخ شما منطبق شود. در نتیجه پرتاب شما بهتر و گره‌‌های ناخواسته در نزدیکی چرخ کمتر خواهد شد.

• خلاص شدن از پیچ و تاب نخِ روی چرخ

گاهی با وجود همه تلاش‌‌های شما، نمی‌‌توانید از شرِ تاب نخ ماهیگیری خود خلاص شوید. البته زمانی متوجه این موضوع می‌‌شوید که در حال ماهیگیری هستید. اگر روی قایق هستید کار ساده‌‌تر است ولی اگر روی خشکی ماهیگیری می‌‌کنید به ترتیب زیر عمل نمایید:

۱- چوب خود را روی زمین گذاشته و چیزی جلوی آن قرار دهید. البته مراقب باشید تا آسیبی به آن وارد نشود.
۲- سر نخ را گرفته آن‌‌قدر دور شوید تا چرخ از نخ خالی شود.
۳- نخ را به آرامی و به مدت ۵ دقیقه بکشید. با این کار نخ کِش خواهد آمد و حافظه آن تقریبا برطرف می‌‌شود.
۴- پیش چوب برگردید و آن را با زاویه حدود ۴۵ درجه نسبت به زمین نگه دارید.
۵- با پارچه‌‌ای مرطوب نخ را به لوله چوب بفشارید تا مقاومتی روی نخِ بین چرخ و دست شما فشار ایجاد شود.
۶- به آرامی نخ را جمع کنید.

چند نکته دیگر برای کاهش حافظه و تاب نخ

۱- قرقره چرخ را در آب غوطه‌‌ور کنید: این ترفندی موثر برای نخ‌‌های مونوفیلامنت است.

اسپول (قرقره چرخ) را جدا کنید. آن را در آب گرم به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه قرار دهید. نخ مونوفیلامنت آب گرم را جذب خواهد کرد که موجب شل شدن آن می‌‌شود و هنگام خشک شدن با شکل اسپول سازگار خواهد شد.

۲- نخی با قرقره تقریبا هم‌‌اندازه اسپول چرخ بخرید: اختلاف اندازه زیاد بین قرقره نخ و قرقره چرخ (اسپول) می‌‌تواند منجر به پیچ و تاب بیشتر در نخ شود.

به یاد داشته باشید که نخ‌‌های ماهیگیری بر روی قرقره کارخانه‌‌ای حافظه خواهند داشت. انتقال نخ به یک اسپول هم‌‌اندازه، میزان تطبیق نخ را به حداقل خواهد رساند.

۳- از افشانه آماده‌‌سازی نخ استفاده کنید: مانند فرو بردن اسپول در آب عمل می‌‌کند. این افشانه (اِسپره) باعث سست شدن نخ شده و به شکل‌‌گیری دوباره حافظه نخ منطبق با اسپول چرخ کمک می‌‌کند.

با افشانه مواد را روی نخ درون اسپول چرخ بپاشید. اجازه دهید نفوذ کند و به‌‌تدریج خشک شود.

۴- هم‌‌زمان چرخ و کلاچ را درگیر نکنید: زمانی که ماهی نخ شما را می‌‌کشد و کلاچ (درگ) را فعال می‌‌کند، برای جمع کردن نخ با چرخ تلاش نکنید. دو نیروی متضاد می‌‌تواند موجب پیچ خوردن نخ شود.

هنگامی که ماهی کلاچ را می‌‌کشد منتظر بمانید تا خسته شود و سپس نخ را جمع کنید.

۵- هرزگرد به‌‌کار بگیرید: این قطعه‌‌ای موثر در کاهش پیچ و تاب نخ است مخصوصا زمانی که در حال مبارزه با یک ماهی جنگنده هستید.

هرزگردها به ماهی اجازه می‌‌دهند تا هنگام تقلا کردن، آزادانه به اطراف بچرخند و نخ ماهیگیری شما دچار پیچش نشود.

نوشته: Brian Silvestre
ترجمه: نوید عباسی کهن