در چند دهه اخیر استفاده از طعمههای مصنوعی در صیدِ اردکماهی بسیار فراگیر شده است. حمله‌های شدید و ناگهانی، پرش‌‌های قدرتمند، دُم زدن‌های ماهی و تعقیب‌های ترسناک که برای لحظاتی قلب شما را از کار می‌اندازد و در یک کلام تزریق آدرنالین در رگ‌های شما؛ این‌ها سناریوهای قابلِ انتظار هنگام گرفتن این شکارچی آب‌شیرین با طعمه مصنوعی هستند. بازار رو به رشد و تنوع بسیار زیاد، کار را برای انتخاب یک طعمه مصنوعی مناسب دشوار کرده است. در این مقاله، ما انواعِ مختلف طعمههای موجود برای اردکماهی و چگونگی کاربرد آنها را نشان می‌دهیم.
مجموعه لوازم مناسب برای صید اردکماهی با طعمه مصنوعی
اولین توصیه ما به ماهیگیران اردکماهی این است که چرخ‌های ماهیگیری خود را با نخ بافته (برِید) پر کنند. این کار چندین فایده دارد. یک مورد افزایش حساسیت در ماهیگیری است که به شما اجازه می‌دهد حتی حمله خفیفِ ماهی به طعمه را نیز متوجه شده و واکنش به موقع و مناسبی برای به قلاب انداختن داشته باشید. این موضوع، به‌ویژه برای انواعی از لور (طعمه مصنوعی) که معرفی خواهیم کرد اهمیت دارد.
امتیاز دیگر نخ‌های بافته، استحکام بیشترِ آنها و نجات لورهایی است که به موانع زیر آب گیر کرده‌اند. با توجه به گرانی نسبی لورها، این یک مورد حیاتی و در خور توجه به شمار می‌رود.
پیش‌نخ سیمی (Wire leader) با طولی حدود ۴۰ سانتی‌متر نیز لازم است که به انتهای نخ بافته متصل شده و نخ اصلی را از احتمال بریده شدن توسط دندان‌های تیزِ اردکماهی نجات می‌دهد. سمت دیگر پیش‌نخ سیمی به یک هرزگرد سنجاقی متصل است که تعویض سریع و ایمن طعمههای ماهیگیری را امکان‌پذیر می‌کند.
ماهی‌‌نما، طعمه ژلهای، طعمه چرخان، طعمه کششی، طعمه شناگر و طعمه روآبی
این‌ها بعضی از نام‌هایی است که شما می‌شنوید، خب این‌ها چه هستند؟
این‌ها طعمههای متنوع و گوناگونی هستند که هرکدام کارایی و ویژگی حرکتی خاص خود را دارد. هدف از نوشتن این مقاله راهنمایی ماهیگیران و بیان نکاتِ کلیدی پیرامون آنها شامل سه مورد زیر است:
- چگونه آنها را تشخیص دهیم؟
- کجا و چه زمانی از آنها استفاده کنیم؟
- چگونه باید آنها را بهکار بگیریم؟
ماهی‌‌نمای جنبشی یا کِرنک‌بِیت (Crank bait)
ماهی‌‌نماهای جنبشی به‌سادگی توسط زبانه پارویی‌‌شکل جلویی قابل شناسایی هستند.
روش شناسایی:
ماهی‌‌نمای جنبشی طعمه‌ای به شکلِ ماهی از جنس چوب یا پلاستیکی سخت است که تیغه‌ای پلاستیکی یا فلزی در لبه جلویی آن تعبیه شده است. این زبانه یا لبه با شکلها و طول‌های مختلفی ارائه می‌شود که مشخص کننده عمقی است که طعمه در آن حرکت می‌کند. به این معنی‌که هرچه لبه بلندتر باشد عمق حرکتی طعمه بیشتر خواهد بود.
ماهی‌‌نماهای جنبشی بسته به چگالی مواد بهکار رفته در آنها به سه نوع دسته‌‌بندی میشوند:
فلوتینگ (Floating) یا شناور، که چگالیِ کم‌تر از آب دارد. ساسپِندینگ (Suspending) یا غوطه‌ور با وزن حجمی نزدیک به آب که در آب غوطه‌ور می‌شود. سینکینگ (Sinking) یا پایین‌‌رو (ته‌‌نشین) که چگالی بیش از آب داشته و در آب فرو می‌رود.
ماهی‌‌نماهای شناور تا زمانی‌که با جمع کردن نخ شروع به کشیدنِ آنها نکرده باشید، روی آب شناورند. با شروع کشش تا عمق معینی پایین رفته و با توقف کشش، دوباره به سطح آب باز می‌گردند. این طعمهها برای بسترهایی با موانع زیرآبی یا پوشیده از خزه ایده‌آل هستند. کشیدن‌ها و توقف‌های پی در پی به طعمه اجازه می‌دهد تا به سطح آب برگشته و از گیر کردن به موانع زیرآبی و علف‌ها مصون بماند. مزیت بعدی طعمههای شناور، توانایی تقلید آنها از ماهی در حال تقلا یا مرگ است.
طعمههای غوطه‌ور روشِ کار متفاوتی دارند. آنها بدین منظور ساخته شده‌اند که مدت زمانِ بیشتر در عمقِ موردنظر باقی بمانند و این برای مواقعی است که شما از محدوده عمق حرکتی ماهی هدف آگاهی دارید. به این شکل طعمه حتی زمانی که کشیده نمی‌شود نیز مدتی در همان عمقِ مورد نظر معلق مانده یا به آرامی فرو می‌رود. بدین معنی که ماهی شکارچی فرصتِ بیشتری برای هدف‌گیری و حمله به طعمه خواهد داشت.
طعمههای پایین‌‌رو به‌منظور رسیدن به عمقِ مورد نظر پیش از کشیده شدن طعمه، طراحی شده‌اند. این به شما اجازه می‌دهد که با حفظ حرکت مناسب، طعمه را نزدیک به بسترِ آب کنید.
همچنین ماهی‌‌نماهای جنبشی در دو نوع، با بدنه یکپارچه یا مفصلی (چندتکه) نیز ارائه میشوند که حرکت آنها با یکدیگر متفاوت است. در مقایسه با انواعِ یکپارچه، انواع مفصلی جنب و جوش و حرکت‌های غیرقابل پیش‌بینی بیشتری دارند که باعث می‌شود سریع‌تر از آن‌چه در واقع هستند به نظر برسند. انواع مفصلی در آب ارتعاش بیشتری ایجاد میکنند که می‌تواند هنگامِ ماهیگیری در آب‌های کِدر مفید باشد. برای جلب توجه بیشتر و افزایش جذابیت، در بعضی از انواع ماهی‌‌نما از یک جغجغه داخلی استفاده شده که از قرار دادن چندین ساچمه گِرد کوچک در یک حفره تعبیه شده در بدنه طعمه بهدست می‌آید. این جغجغه‌‌ها موجب ایجاد ارتعاش و صدای بیشتر میشوند که در جذب ماهی، به‌خصوص در آب‌های تیره سودمند است. اردکماهی در چنین آبهایی باید بر حواس غیر از بیناییِ خود تکیه کند که در اینجا صدا و ارتعاش وارد بازی میشوند.
کِی و کجا:
ماهی‌‌نماهای جنبشی میتوانند در هر زمانی از سال استفاده شوند. نمونه‌های شناور در آب‌های کمعمق یا دارای پوششِ گیاهی متراکم کاربرد دارند در حالی‌‌که انواع غوطه‌ور یا پایین‌‌رونده در آب‌های عمیق‌تر کارایی خواهند داشت.
چگونگی استفاده:
ماهی‌‌نماها از همه‌‌کاره‌‌ترین طعمههای قابل دسترس برای ماهیگیران است. آنها میتوانند به شکل یکنواخت یا به همراه تکانهای متناوب سرِ چوب (Jerking) کشیده شوند. همچنین قابلیت ترولینگ (Trolling) یا کشیده شدنِ یکنواخت توسط قایق ماهیگیری را نیز دارند.
کشش یکنواخت
شما می‌توانید طعمه را پرتاب کرده و با جمع کردنِ نخ با سرعتِ یکنواخت، آن را بکشید. در این حالت لبه جلویی طعمه باعث ایجاد حرکت جنبشی آن می‌شود. در صورتی‌که مانعی سر راه آن قرار بگیرد با ایجاد یک مکث در کشیدن، طعمه به سطح آب بر می‌گردد. همچنین این وقفه‌ها باعث ترغیب بیشترِ ماهی شکارچی به حمله نیز میشوند.
کشش همراه با تکانهای سرِ چوب (Jerk)
یکی از روش‌های کشیدن طعمه، کششِ آن با تکانهای متناوب سرِ چوب ماهیگیری به پهلو است که بیشتر در مورد طعمههای کششی (Jerk bait) استفاده می‌شود. ولی به‌دلیل توانایی‌‌هایِ ماهی‌‌نمای جنبشی، در آن نیز قابل اجرا است و حرکت تندتری بروز خواهد کرد. این روش، به‌خصوص در مورد انواع فعال‌‌ترِ ماهی بهکار می‌رود.
طعمه شناگر یا سوییم‌بِیت (Swim bait)
سوییمبیتها بدنه‌ای چندتکه و ظاهری خیلی طبیعی دارند.
احتمالا شبیه‌ترین حرکت و ظاهر در بین طعمههای اردکماهی مربوط به سوییم‌بیت‌هاست. بدنه آنها چندتکه و ساخته شده از چوب یا پلاستیک سخت بوده که توسط یک نوار پلاستیکی نرم و انعطاف‌پذیر به هم متصل است.
رنگ‌آمیزی سوییمبیتها نیز بسیار شبیه نمونه‌های زنده بوده و حرکت یک ماهیِ طعمه در حال گشت‌زنی را شبیه‌سازی میکنند. نظیر سایر طعمههای اردکماهی، بسیاری از سوییمبیتها دارای یک جغجغه ساچمه‌ای هستند که با ایجاد سر و صدا به جلب توجه اردکماهی کمک می‌کند.
سوییمبیتها در اندازه، شکل و وزن‌های گوناگون ساخته میشوند که موجب می‌شود در آب‌های کمعمق علفی تا عمیق قابل استفاده باشند. همچنین آنها مانند کِرنک‌بیت‌ها انواعِ شناور، غوطه‌ور و پایین‌‌رو دارند.
روش شناسایی:
یک بدنه شامل چند تکه که غالبا از پلاستیک فشرده ساخته شده و توسط یک نوار پلاستیکی قابل انعطاف یا مفصل‌های فلزی، به هم متصل شده‌اند. طعمههای شناگر در آب حرکتی شبیه حرف S داشته و دارای دو قلاب سه‌شاخه هستند.
کِی و کجا:
گزینه‌‌ای عالی برای تمامِ فصول سال هستند. تنوع در شکل و وزن به شما اجازه می‌دهد تا در موقعیت‌های مختلف از آنها استفاده کنید.
چگونگی استفاده:
کشیدنِ یکنواخت و پیوسته طعمه، تمام چیزی است که برای بهدست آوردن نتیجه دلخواه از این طعمه نیاز دارید. هر از گاهی اضافه کردن ایست و کشیدن دوباره نیز می‌تواند در جلب توجه و ترغیب بیشتر ماهیان شکارچی موثر باشد.
طعمه ژلهای یا پلاستیکی نرم (Soft plastic bait)
طعمههای ژلهای در سال‌های اخیر سهمِ زیادی از بازار بریتانیا را اِشغال کرده‌اند که به دنباله‌‌روی از فروش خوب آنها در کشورهای اسکاندیناوی شکل گرفته است.
واقعیت این است که در سال‌های اخیر، طعمههای ژلهای همچون توفان صحنه بازار فروش طعمههای اردکماهی را در نوردیده‌‌اند. نسخه‌برداری سه بعدی از ماهیِ واقعی و چاپ آن روی بدنه طعمه، به آن ظاهری بسیار زنده و حرکتی فریبنده می‌دهد. این طعمهها میتوانند به‌‌آسانی دست‌‌کاری شده تا برای موقعیت‌های گوناگون ماهیگیری مهیا شوند، از حرکت سریع در آب‌های سطحی تا حرکت آهسته در عمق.
روش شناسایی:
این طعمهها از تزریق پلاستیک نرم در قالب‌‌ها شکل می‌‌گیرند و در شکلها و اندازه‌‌های مختلفی تولید میشوند. شکل‌‌های رایج طعمههای ژلهای به‌‌صورت بچه‌‌ماهی با دُم پارویی و یا کرمِ بزرگ با دُم هلالیِ پهن است. این طعمهها با ریسهگذاری داخلی یا خارجی در بازار عرضه میشوند. سازندگان طعمههای ژلهای بدون ریسه (Loose body) نیز تولید میکنند که باید توسط ماهیگیر ریسهگذاری شوند. اغلب طعمههای با ریسه داخلی با عنوان «آماده به کار» (Ready to fish) شناخته میشوند. نگاهی به تفاوت‌‌های بین دو نوع ریسهگذاری بیندازیم:
ریسهگذاری خارجی
در این روش که اولین بار توسط ماهیگیرانِ اسکاندیناوی ابداع شد، ریسه‌‌ای از یک سیم فلزی یا بست‌‌های مخصوص که به یک یا دو قلاب سه‌شاخه مجهز شده است روی طعمه سوار می‌شود.
مزیت این روش این است که میتوان طول ریسه و اندازه و تعداد قلاب‌ها را به دلخواه تغییر داد. این امر به‌ویژه از پاره شدنِ دم طعمه هنگام حمله ماهی جلوگیری می‌کند. مزیت دیگر این است که بعد از حمله ماهی و درگیر شدن قلاب، خود طعمه از دهانِ ماهی بیرون مانده و شانس ماهی را برای بیرون انداختن طعمه از دهان (به کمک وزنِ طعمه و اهرم کردن آن) کاهش می‌دهد.
ریسهگذاری داخلی
در ریسه داخلی مفتولِ سیمی نگه‌دارنده قلاب، از داخل بدنه طعمه می‌گذرد و این کار توسط شرکت سازنده انجام می‌شود. برای این روش نیز مزایای چندی بر شمرده می‌شود. مثلا شرکت سازنده می‌تواند با تعبیه یک محفظه داخلی پر شده از فوم، لور با خاصیتِ پایین‌‌روندگی (Sinking) بسیار آهسته تولید کند. همچنین با داشتن ریسه داخلی، احتمال گیرکردن به علف‌ها و سایر موانع زیر آب کاهش می‌یابد.
وزنه‌های پیچی
وزنه‌های پیچی در دو شکل مختلف ارائه میشوند. یک نوع از آنها دکمه‌ای شکل بوده و توسط یک مارپیچ فلزی به شکمِ طعمه پیچ می‌شود. اگر این وزنه‌ها در درزِ طعمه جاسازی شوند میتوانند به حرکت مستقیم‌تر آن نیز کمک کنند.
نوع دیگری از وزنه‌های پیچی، جیگ‌هِدها (Jig head) هستند. جیگ‌هِدها به سر طعمه متصل شده و باعث میشوند که طعمه با زاویه و به صورت سر پایین، در آب فرو برود. جیگ‌هِدها به ریسه‌های خارجی وصل میشوند.
جغجغه‌‌های ساچمه‌ای
شما می‌توانید با فرو کردن یک جغجغه ساچمه‌ای ریز به دم طعمه، از عاملِ صدا نیز برای افزایش جلب توجه ماهی استفاده کنید.
کِی و کجا:
ماهی‌های ژلهای هم در آب‌های سطحی و هم در آب‌های عمیق، قابل استفاده هستند. شما می‌توانید با توجه به عمق آب، ماهی ژلهای دلخواه خود را انتخاب کنید.
چگونگی استفاده:
روش استفاده از طعمههای ژلهای، ساده و شبیه ماهی‌‌نماهای جنبشی است. آنها را پرتاب کنید، اجازه دهید تا به عمق مورد نظر برسند و سپس نخ را جمع کنید.
طعمه کِششی یا جِرک‌بِیت (Jerk bait)
طعمه کششی از کاراترین طعمههای ماهیگیری به حساب می‌آید. شما می‌توانید با استفاده درست از این طعمه، در تمام مسیرِ برگشت آن را به رقص در آورید یا به آن حرکت‌های دارت مانند و ناگهانی بدهید.
اجازه ندهید شکل ساده و ابتدایی آن شما را گول بزند. جِرک‌بیت‌ها با کمال دقت، برای حرکت مناسب‌‌تر متوازن (بالانس) شده‌اند و برای سال‌ها در گرفتن انواع ماهی از خود کارایی نشان داده‌اند.
طعمههای کششی از چوب یا پلاستیک سخت ساخته شده و ظاهری شبیه ماهی دارند. بالانس‌های وزنی متفاوت به هرکدام از آنها تحرک خاصی داده است و در هر سه مدل شناور، غوطه‌ور و پایین‌‌رو قابل دسترسی هستند.
روش شناسایی:
شبیه ماهی با پهلوهای مسطح و تخت هستند که معمولا دو قلاب سه‌شاخه به آنها متصل شده است. گاهی از جغجغه ساچمه‌ای نیز برای افزایش صدا و جذابیت آنها استفاده می‌شود. از چوب یا پلاستیک ساخته میشوند و رنگ‌های متنوعی دارند.
کِی و کجا:
آنها را تقریبا در هر موقعیتی، چه آب‌های کمعمق و چه عمیق میتوان استفاده کرد. برای زمان‌هایی که ماهی در حالت تهاجمی قرار دارد عالی هستند.
چگونگی استفاده:
حرکت آنها کاملا به نوع کشیده شدن توسط ماهیگیر بستگی دارد. برای این کار، به تکانهای تند سرِ چوب به پایین یا چپ و راست و جمع کردن اضافه نخ توسط چرخ ماهیگیری نیاز است. در این حالت حرکت‌های سرِ چوب به طعمه منتقل شده و موجب به رقص در آمدنِ آن، حرکت‌های جانبی یا دارتی غیرقابل پیش‌بینی می‌شود. جِرک‌بیت‌ها کاربرد وسیعی دارند. بسته به نوعِ کشش، میتوانند آهسته یا سریع و در آب‌های سطحی یا عمیق بهکار گرفته شوند.
طعمه دُمدار یا تِیل‌‌بِیت (Tail bait)
با این‌که طعمههای دُمدار معمولا نادیده گرفته میشوند، حتی زمانی‌که دیگر طعمهها جواب نمی‌دهند، موفق و کارآمد هستند.
یک اردکماهی صید شده توسط طعمه دُمدار،در یک روز سخت ماهیگیری که ماهی به ندرت به طعمه حمله می‌کرد.
طعمههای دُمدار، از یک بدنه سخت و یک دُم نرم تشکیل شده‌اند. بخش عمده تحرک آنها ناشی از قسمت دُم نرم است که در آب حرکتی مواج دارد. بدنه طعمه حرکت چندانی نداشته و گاهی برای افزایش جلب توجه ماهی به آن جغجغه اضافه می‌شود. نقشِ دیگر این بدنه تنظیم عمق حرکت لور است که در دو نوع غوطه‌ور یا پایین‌‌رو ساخته می‌شود.
روش شناسایی:
بدنه چوبی یا پلاستیکی با یک حلقه و سیم فولادی که به دو قلاب سه‌شاخه، یکی در دم ژلهای و دیگری در زیرِ شکم ماهی متصل می‌شود.
کِی و کجا:
برای ماه‌‌های سرد سال عالی هستند، زمانی که استفاده از لورهای کُند امری ضروری است. طعمههای دُمدار همچنان رقص جذابی دارند حتی وقتی در کم‌‌ترین سرعت کشیده میشوند.
چگونگی استفاده:
یک کشش مستقیم، تمامِ کاری است که برای بهره‌مندی از حداکثر کارایی آنها لازم دارید. می‌توانید به آن توقف و جمع‌کردن‌های متوالی نیز اضافه کنید تا به تشویقِ ماهی به گرفتن طعمه کمک کند.
طعمه ترکیبی یا هیبرید (Hybrid)
طعمههای ترکیبی مزیت دوگانه دارند! هم خوبیِ طعمههای با بدنه سخت را دارند و هم از مزایای طعمههای ژلهای بهره می‌برند!
طعمههای دُمدار را میتوان در دسته لورهای ترکیبی قرار داد. به طور کلی، هر طعمه‌ای که از یک بدنه سخت و یک بخش پلاستیکی نرم ساخته شده باشد در این طبقه‌بندی قرار می‌گیرد. برای مثال جِرک‌بیت‌‌هایی که یک دُم داسی‌‌شکل ژلهای دارند یا سوییمبیتها با یک دُم پارویی‌‌شکل ژلهای نیز از لورهای ترکیبی هستند. لورهای ترکیبی نیز در انواع غوطه‌ور یا پایین‌‌رونده ارائه میشوند.
طعمه روآبی (Surface)
طعمههای روآبی میتوانند غروبی پر از آدرنالین را در روزهای پایانیِ تابستان به شما هدیه دهند!
حمله‌های نفس‌گیر ماهی به طعمههای روآبی، به راحتی قلب را از تَپش باز می‌دارد و به شما اجازه می‌دهد لذتِ پمپاژ آدرنالین را در رگ‌های خود حس کنید.
روش شناسایی:
طعمههای روآبی، با الهام از شکل موجوداتی که در آب افتاده یا روی سطحِ آب شنا میکنند، ساخته شده‌اند. آنها میتوانند دماغه‌ای مقعر به شکل آب‌‌پاش یا پاپر (Popper)، تیغه یا باله‌هایی پروانه‌ای شکل داشته باشند که به منظور ایجادِ اعوجاج و سر و صدا در سطح آب ساخته شده‌اند.
کِی و کجا:
ایده‌آل برای استفاده در تابستان و آب‌های گرم‌تر که ماهی در حالت حداکثر فعالیت خود قرار داشته و حاضر است مسافتی نسبتا طولانی را برای گرفتن طعمه بپیماید. همچنین برای استفاده روی سطح آبهایی پر از پوشش گیاهی که اردکماهی در لابه‌لای آنها به کمین نشسته است نیز مناسب می‌باشد.
چگونگی استفاده:
برای انواع باله‌دار یا پروانه‌ای، کشیدن مستقیم و یکنواخت کافی است. ولی برای پاپرها، تکانهای ناگهانی سرِ چوب، شبیه آن‌چه در مورد جِرک‌بیت‌ها گفته شده لازم است. حملات انفجاری هستند! در ۹۰ درصد موارد، موجِ کمانی پیش از حمله ماهی به طعمه را خواهید دید.
طعمه چرخان (Spinner)
طعمههای چرخان (پرک و قاشقک) سنتی‌ترین و غالبا کشنده‌‌ترین نوع طعمه برای صید اردک‌ماهیان بوده‌‌اند.
روش شناسایی:
پرک‌ها و قاشقک‌ها در رده‌بندی طعمههای چرخان قرار دارند. بعضی از آنها دُم پلاستیکی و برخی نیز بدنه لاستیکی دارند. به هرحال، هر طعمه‌ای که در آب حرکت چرخشی داشته باشد، در رده طعمههای چرخان قرار می‌گیرد.
کِی و کجا:
عالی برای استفاده در هر آبی. ولی در آب‌های سرد و بدون پوشش گیاهی، طعمههای چرخان بهترین کارایی خود را نشان می‌دهند.
چگونگی استفاده:
یک پرتاب ساده و جمع کردن نخ، تمام چیزی است که باعث چرخش طعمه می‌شود. با این حال، به یک سرعت حداقلی برای جمع کردن نیاز دارید تا طعمه از چرخیدن باز نماند.
بدنه غالبا فلزی این طعمهها اجازه می‌دهد که سریع‌تر به عمق موردنظرِ شما بروند. شما می‌توانید طعمه را با سرعتی ثابت جمع کنید و یا سرعت را افزایش دهید تا باعث بالا آمدن طعمه شوید.
خلاصه
منطقی است که داخل جعبه لوازم خود مجموعه‌ای از طعمههای مصنوعی مختلف را داشته باشید تا بتوانید در زمان و موقعیتِ مناسب از هرکدام استفاده نمایید. ممکن است در روزهای خاصی نیاز به طعمه‌ای خاص یا حرکتی ویژه باشد، پس باید انواع متنوعی در دسترسی شما باشد تا از این راه شانس موفقیت خود را افزایش دهید.
منبع: anglingactive.co.uk
ترجمه: دکتر فرهاد فضایلی
