معرفی انواع ماهی نما (Plug)

در سال‌‌های دور واژه Plug (ماهی نما) به طعمه‌‌‌‌ای دست‌‌ساز گفته می‌‌شد که از قطعه‌‌ای چوب ساخته شده بود، اما امروزه بیشتر این ماهی نماها از پلاستیک فشرده یا توخالی ساخته می‌‌شوند. اکنون سازندگان اندکی هستند که هنوز از چوب (بالسا و کاج) برای ساخت ماهی نما استفاده می‌‌کنند.

در کشور ما این گونه طعمه‌‌ها به نام لور (Lure) و یا همان ماهی نما معروف شده‌‌اند. ازین رو در این مقاله با عنوان لور از آنها یاد می‌‌کنیم. هم اکنون کشورهای کانادا و چین از بزرگ‌‌ترین سازندگان این طعمه‌‌ها به شمار می‌‌روند. یکی از معروف‌‌ترین و قدیمی‌‌ترین شرکت‌‌های سازنده راپالا (Rapala) می‌‌باشد.

بیشتر لورها شبیه انواع بچه ماهی هستند ولی انواعی نیز وجود دارند مانند موش، میگو، قورباغه، مار و حشراتی هستند که در سبد غذایی ماهیان شکارچی قرار می‌‌گیرند. لورها ماهی شکارچی را از طریق حرکت، برق زدن و تولید صدا جذب می‌‌کنند. این صدا می‌‌تواند لرزش یک ماهی کولی در حال شنا، یا پاشش آب و ایجاد حباب در سطح آب و یا فقط صدای برخورد قلاب‌‌ها به بدنه لور باشد. بسیاری از لورهای پلاستیکی امروزی دارای محفظه‌‌ای در بدنه خود بوده که محتوی تیله‌‌هایی هستند که علاوه بر افزایش وزن لور، صدای تلق تلق جهت جلب توجه ماهی شکارچی تولید می‌‌کنند.

دو دسته کلی لور وجود دارد، روآبی (Topwater/Surface) و زیرآبی (Subsurface).

فهرست زیر می‌‌تواند شما را در شناسایی انواع متداول ماهی‌‌نما و چگونگی کاربرد آنها راهنمایی نماید.

۱- لور روآبی (Topwater/Surface):

هیچ چیزی هیجان انگیزتر از دیدن حمله ماهی به طعمه روآبی نیست. لورهای روآبی وقتی دمای آب بالای ۱۵ درجه و ماهی شکارچی در عمق کم قرار دارد بهترین نتیجه را به همراه دارند. سطح آب باید به نسبت آرام باشد وگرنه شکارچی توجهی به لور شما نخواهد کرد. یکی از بهترین رنگ‌‌ها برای لور روآبی رنگ مشکی است که در انواع آب‌‌ها کارایی خوبی نشان می‌‌دهد. رنگ مشکی تمایز خوبی نسبت به رنگ آسمان دارد و دید خوبی به ماهی شکارچی می‌‌دهد. رنگ‌‌های دیگر طعمه نیز بسته به نوع آب نتیجه خواهند داد؛ مانند زرد/نارنجی برای سوف، سبز/سفید برای قورباغه و سفید/آبی/کروم برای کولی.

۱-۱- خزنده (Crawler)

خزنده (Crawler)

طعمه‌‌های خزنده هنگامی که بر روی سطح آب آرام به آهستگی کشیده شوند صدایی تِلِپ یا شُرشُر مانند تولید می‌‌کنند. در تصویر بالا طعمه سمت چپ، بال‌‌هایی بر روی پهلوها دارد که در میان آب شنا می‌‌کند. در طعمه سمت راست، یک صفحه جلویی بزرگ باعث می‌‌شود تا این خزنده (که به JitterBug نیز معروف است) به پس و پیش حرکت کرده و ردِ پایی از خود بر روی سطح آب باقی بگذارد.

۲-۱- آبپاش یا پاپر (Popper/Chugger)

آبپاش یا پاپر (Popper/Chugger)

پاپرها دهانی فرو رفته در جلوی خود دارند که هنگام کشش ناگهانی بر سطح، آب را جمع کرده و صدایی بَم و انفجاری تولید می‌‌کند. پاپرها برای سال‌‌ها طعمه مورد علاقه ماهیگیران باس بوده است.

۳-۱- تیغه چرخشی (Center Rotating Blade)

تیغه چرخشی (Center Rotating Blade)

این طعمه که به توپی (Globe) نیز نامیده می‌‌شود سال‌‌ها طعمه محبوب ماهیگیران ماسکی بوده است. تیغه مرکزی بر اثر کشش می‌‌چرخد و ردپایی از حباب تولید می‌‌نماید.

۴-۱- دُم چرخشی (Rotating Tail)

دُم چرخشی (Rotating Tail)

بخش دم این طعمه می‌‌چرخد و صدایی تِلپ مانند از تیغه متصل ایجاد می‌‌کند. طعمه‌‌های دم چرخشی در آب‌‌های آرام تا اندکی مواج به خوبی کار می‌‌کنند و معمولا برای صید اردک ماهی و ماسکی به کار می‌‌روند.

۵-۱- جنبنده روآبی (Surface Wobbler)

جنبنده روآبی (Surface Wobbler)

جنبنده روآبی دو تکه‌‌ای هنگام کشیده شدن به پس و پیش تاب می‌‌خورد و صدای تیک مانندی تولید می‌‌کند. پروانه دم نیز ردی بر روی آب باقی می‌‌گذارد. با این طعمه هنگام غروب در آب‌‌های آرام و به آهستگی کار کنید.

۶-۱- پروانه‌‌دار (Propeller)

پروانه‌‌دار (Propeller)

پروانه‌‌دار‌‌ها ملخی بر روی سر و دم یا فقط دم خود دارند. این طعمه روآبی چندکاره است، می‌‌توانید به آرامی و مستقیم آن را بکشید یا با روش ایست و حرکت آن را تکان دهید و یا با آن صدای وِزوِز در میان آب تولید کنید تا ماهی‌‌های مهاجم گرسنه را جلب نمایید. یک طعمه مصنوعی عالی برای ماهیگیران تازه کار که می‌‌خواهند طعمه‌‌های روآبی را تجربه کنند. همچنین به نام‌‌های Propbait و Topper Bait نیز معروف هستند.

۷-۱- اژدرماهی (Stickbait/Torpedo)

اژدرماهی (Stickbait/Torpedo)

اژدرماهی‌‌ها هیچ لب یا پروانه‌‌ای ندارند و ساختاری هم برای تلوتلو خوردن در آنها وجود ندارد. ماهیگیر باید طعمه را هنگام جمع کردن نخ با یک مجموعه کشش کوتاه، تند و هماهنگ به شنا وادارد به گونه‌‌ای که حرکتی پهلو به پهلو (زیگزاگی) بر سطح آب داشته باشد که به «راه رفتن سگ» (Walk the dog) معروف است

۸-۱- دُم لرزان (Flaptail)

دُم لرزان (Flaptail)

این طعمه به پس و پیش تاب می‌‌خورد در حالی که تیغه فلزی دنباله با صدای تِلپ مانندی روی آب می‌‌کوبد.  کشیدن طعمه باید به آرامی باشد تا به خوبی عمل نماید و در آب‌‌های راکد مورد استفاده قرار گیرد.

۲- لور زیرآبی (Subsurface):

دو نوع لور زیرآبی وجود دارد که هر دو شامل مدل‌‌های شناور (Floating) و ته‌‌نشین یا پایین‌‌رو (Sinking) می‌‌شوند. نوع اول لورهای شیرجه‌‌رو (Diving) هستند که به کمک لب پلاستیکی یا فلزی و یا شکل بدنه (مانند سرِ نوک تیز) به عمق می‌‌روند. همه این مدل‌‌ها وقتی در آب کشیده می‌‌شوند حرکتی پهلو به پهلو (لولیدن) را از خود نشان می‌‌دهند، به همین دلیل این لورها با نام Crankbait (جنبشی) نیز شناخته
می‌‌شوند.

نوع دوم از لورهای زیرآبی از شکل حرکت‌‌شان مشخص می‌‌شوند که وابسته به چگونگی کشیده شدن توسط ماهیگیر است. این لورها به دسته‌‌هایی مانند سُرنده‌‌ها، کششی‌‌ها و تکانی‌‌ها تقسیم می‌‌شوند که حرکت هر کدام به وسیله مجموعه‌‌ای از کشش‌‌های منظم، تکان‌‌های شدید و یا ایست و حرکت‌‌های کوتاه ایجاد می‌‌شود.

لورهای زیرآبی می‌‌توانند هر نوع ماهی شکارچی را در هر نوع آبی و در هر زمان از طول روز جلب کنند. در انتخاب لور لب دار، زاویه لب تعیین کننده عمق شنای لور خواهد بود. برای نمونه، یک لور عمیق‌‌رو دارای یک لب کشیده با زاویه تقریبا صفر درجه افقی نسبت به بینی است که مانند یک تخته شنا لور را به سمت پایین می‌‌کشد. لورهای با عمق متوسط لب‌‌هایی با زاویه حدود ۴۵ درجه دارند. در لورهای کم عمق نیز لب کوتاه و تقریبا به صورت عمودی قرار می‌‌گیرد که با ایجاد مقاومت در مقابل آب منجر به حرکت لور در عمق کم می‌‌گردد.

لورهای زیرآبی در عمق‌‌های ۳۰ سانتیمتر تا بیش از ۶ متر قادر به شنا کردن هستند. همه شرکت‌‌های سازنده عمق حرکت یا شیرجه هر یک از محصولات خود را بر روی جعبه یا بسته‌‌بندی آنها مشخص می‌‌کنند. عاقلانه است تا تعدادی از هر نوع لور داشته باشیم تا در شرایط گوناگون بتوانیم از گزینه‌‌ای مناسب استفاده کنیم. لورهای عمیق در دسته‌‌های بیش از ۳ متر، لورهای متوسط در ۵/۱ تا ۳ متر و لورهای کم عمق در ۳/۰ تا ۱ متر تقسیم‌‌بندی می‌‌شوند.

در ادامه به چند نمونه از انواع لورهای زیرآبی پرکاربرد توجه فرمایید.

۱-۲- مینو شناور- جنبشی (Floating Minnow-Crankbait)

مینو شناور- جنبشی (Floating Minnow-Crankbait)

این نوع محبوب‌‌ترین و پرکاربردترین طعمه مصنوعی جنبشی بوده که برای تقلید یک بچه ماهی ظریف طراحی شده است. لورهای کم عمق که در کمتر از یک متر شنا می‌‌کنند فقط سطوح بالای آب را پوشش می‌‌دهند. ماهیگیرانی که از لورهای میان‌‌عمق استفاده می‌‌کنند گزینه‌‌های بیشتری پیش رو دارند. پس از پرتاب ماهیگیر می‌‌تواند لور را در سطح آب تکان دهد و یا با کشیدن یکنواخت آن را تا عمق سه متری به حرکت جنبشی وا دارد. در سبک ترولینگ با به کارگیری دانریگر (Downrigger) یا نخ با هسته سربی می‌‌توان لور را در عمق مشخصی قرار داد. هنگام استفاده از لور عمیق، ماهیگیر می‌‌تواند لور را از روی موانع کف آب مانند صخره‌‌ها و تنه‌‌های درخت بدون گیر کردن عبور دهد برای این کار فقط باید به لور پس از برخورد به مانع اجازه شناور شدن بدهد.

۲-۲- شَد یا سوف شناور- جنبشی (Floating Shad/Perch-Crankbait)

شَد یا سوف شناور- جنبشی (Floating Shad/Perch-Crankbait)

همانند لور مینو شناور با لبی شیرچه رو هستند. این لورها از یک شَد یا سوف به عنوان طعمه و با بدنی تپل‌‌تر تقلید می‌‌کنند. از چوب بالسا یا پلاستیک توخالی ساخته می‌‌شوند و می‌‌توانند محتوی ساچمه‌‌های داخلی برای تولید صدای تلق تلق باشند.

۳-۲- بی لب شناور- جنبشی (Floating Lipless-Crankbait)

بی لب شناور- جنبشی (Floating Lipless-Crankbait)

این دسته از لورها که در بالا نشان داده شده‌‌اند از سالیان دور ساخته و آزمایش شده‌‌اند و هنوز ماهیان زیادی صید می‌‌کنند. بدنه لور به گونه‌‌ای طراحی شده تا بر اساس دماغه صاف یا گود خود شیرجه بزند و هنگام شنا در آب حرکتی پهلو به پهلو داشته باشد.

۴-۲- لرزان- جنبشی (Vibrating-Crankbait)

لرزان- جنبشی (Vibrating-Crankbait)

این لورهای باریک لبی شیرجه‌‌رو ندارند و توسط حلقه‌‌ای در بالای سر به نخ وصل شده که به جنبشی تند و کوتاه منجر می‌‌شود. همه لورهای لرزان دارای فضای داخلی محتوی ساچمه هستند که صدای تلق تلق تولید می‌‌کند. بیشتر آنها از نوع پایین‌‌رو هستند ولی برخی نیز هنگام ایست شناور می‌‌شوند.

۵-۲- پایین‌‌رو یا ته‌‌نشین- جنبشی (Sinking-Crankbait)

پایین‌‌رو یا ته‌‌نشین- جنبشی (Sinking-Crankbait)

این لورها که با نام شمارشی (Countdown) نیز معروف هستند دارای وزن بوده تا در وضعیت افقی در آب پایین روند. هنگامی که ماهی شکارچی در عمقی مشخص و بیش از ۳ متر مستقر شده، این نوع لورگزینه‌‌ای مناسب خواهد بود. ماهیگیر به سادگی لور را پرتاب کرده و با سرعت حدود ۳۰ سانتی‌‌متر در ثانیه تا عمق معین شمارش می‌‌کند و سپس لور را می‌‌کِشد. لور پایین‌‌رو (سینک) از لبی متوسط بهره می‌‌گیرد تا عمق موردنظر را تا پایان مسیر حفظ کنند.

۶-۲- معلق- جنبشی (Suspending-Crankbait)

معلق- جنبشی (Suspending-Crankbait)

همچنین با نام شناور خنثی (Neutrally Bouyant) نیز شناخته می‌‌شوند. این لورها به گونه‌‌ای ساخته شده‌‌اند که از وزنه‌‌ای داخلی و یا نواری وزن‌‌دار برای معلق ماندن در آب استفاده می‌‌کنند. حرکت این لور به صورت کشش ناگهانی و ایست است که هنگام ایست به صورت معلق و ثابت در آب باقی می‌‌ماند. این لور برای ماهی‌‌های وسواسی که طعمه را دنبال می‌‌کنند ولی حمله نمی‌‌کنند بسیار مناسب است.

۷-۲- شناور- ترولینگ (Floating-Trolling)

شناور- ترولینگ (Floating-Trolling)

این لورها نخست برای ترولینگ ساخته و استفاده می‌‌شدند چون برای پرتاب کردن نسبتا سبک بودند. معمولا بیشتر طعمه‌‌های مصنوعی ترولینگ در هنگام ایست شناور می‌‌شوند و هنگام کشش بر اساس شکل پیشانی صاف خود شیرجه می‌‌روند و حرکت عریض پهلو به پهلو و نامنظمی از خود نشان می‌‌دهند. برای دستیابی به عمق موردنظر، ماهیگیران از تجهیزات کنترل عمق مانند دانریگر یا صفحه شیرجه‌‌رو (Dipsy Diver) استفاده می‌‌کنند.

۸-۲- شناور- کششی (Floating-Jerkbait)

شناور- کششی (Floating-Jerkbait)

این طعمه‌‌های بزرگ و دراز برای اردکی ماهی و ماسکی طراحی شده‌‌اند. در حالت ایست شناور شده و با کششی قوی یا حرکت شیرجه می‌‌زنند و سپس دوباره به سطح آب شناور می‌‌شوند. بسیاری از آنها دارای دم فلزی هستند که می‌‌توان با خم کردن آن، تنظیمات عمق و حرکت را تغییر داد.

۹-۲- پایین‌‌رو یا ته نشین-سُرنده و تکانی (Sinking-Glider & Twitch)

پایین‌‌رو-سُرنده و تکانی (Sinking-Glider & Twitch)

طعمه‌‌های سُرنده و تکانی بدون لب و پایین‌‌رو هستند و حرکت هر لور وابسته به حرکات ماهیگیر است. طعمه تکانی (بالا) با مجموعه‌‌ای از ضربات کوتاه سر چوب یا تکان‌‌هایی که به لور جنبشی نامنظم و حرکتی پهلو به پهلو و بالا پایین می‌‌دهد کشیده می‌‌شود. طعمه گلایدر (پایین) با کشش‌‌هایی کوتاه آهنگین کشیده می‌‌شود که منجر به سُر خوردن لور به پهلوها یا حرکت زیرآبی “راه رفتن سگ” می‌‌شود و برق زدن ناگهانی لور را ایجاد می‌‌کند.

۱۰-۲- جانور نما

جانور نما

ماهیان ورزشی آب شیرین شکارچیانی مادرزادی و فرصت طلب هستند که از هر منبع خوراکی در دسترس برای تامین نیازهای غذایی خود استفاده می‌‌کنند. آنها علاوه بر بچه‌‌ماهی از چرخنگ، قورباغه، مار، موش، دوزیستان و حشرات نیز تغذیه می‌‌کنند. تصویر بالا لورهایی را نشان می‌‌دهد که هر یک از این موارد را شبیه‌‌سازی می‌‌کنند.